Het is de week van de excuses. Eerst bood de koning in Suriname zijn verontschuldigingen aan voor het slavernijverleden — een historisch moment, en meteen riep dit in de media de vraag op over mogelijke herstelbetalingen. Ik moest daarbij vooral denken aan de NRC columns van Youp van ’t Hek waarin hij een paar jaar terug bijna wekelijks terugkwam op de enkele miljoenen kostende speedboot van onze vorst. Youp wist er altijd wel een toepassing voor: Sinterklaasintocht, reddingsboot, ferry voor bootvluchtelingen… die boot kon alles, behalve uitleggen waarom hij zoveel kostte. In mijn gedachte fluisterde Máxima tegen haar man “dan verkoop je toch gewoon je boot voor die herstelbetalingen?”
Maar goed, dat is het nationale toneel. Nu terug naar ons eigen theater, en daarmee bedoel ik niet de Goudse Schouwburg.
Waar in Suriname grote woorden klonken, zat de commissie bestuur van de Goudse gemeenteraad tot over de oren in de cijfers – en dáár leek het meer op een roeiboot met gaten. Wat begon als een scherpe constatering van de financieel specialist van de VVD bij de begrotingsbehandeling in november, werd een heuse soap. Hij merkte op dat de cijfers in de begroting over de OZB-opbrengsten niet klopten en dat daardoor de heffingstarieven ook te hoog waren berekend. Het college kwam met een memo: de stijging van de begrote OZB-opbrengst van € 17,239 mln naar € 22,282 mln tussen 2022 en 2026 werd toegeschreven aan inflatie, meer opbrengsten door vooral de toename van woningen, en een andere kostentoerekening. De memo leverde echter nog meer vragen en onduidelijkheden op. Een tweede memo met antwoorden voegde grafieken en nieuwe periodes toe: ineens ging het over ontwikkelingen vanaf 2012, terwijl het eerste memo rekende vanaf 2016, en het bij de begroting ging om de periode 2022 tot en met 2026. Cijfers bleven uit, tabellen sloten niet op elkaar aan en de gebruikte periodes waren tegenstrijdig. Uiteindelijk was na een extra mondelinge toelichting door de wethouder de bevinding van de VVD vertegenwoordiger dat het fundamentele probleem niet ligt in de tariefberekening zelf, maar in de manier waarop Gouda jarenlang de OZB-opbrengsten heeft geraamd. Uit de beantwoording blijkt dat de ramingen structureel onrealistisch waren: de begrote opbrengst voor 2024 lag € 800.000 lager dan de gerealiseerde opbrengst. De nooit naar de raad gecommuniceerde correcties in 2025 en 2026 moesten het huishoudboekje weer rechttrekken. Er zijn nog steeds enkele onduidelijkheden, maar het betreffende lek lijkt daarmee grotendeels boven water.
De wethouder Financiën verontschuldigde zich op een bescheiden manier. Hij had immers heel stellig beweerd dat de cijfers in zijn eerste memo allemaal klopten. Dat bleek allemaal wat te enthousiast – of in zijn woorden “te ongenuanceerd”. Dat is de politieke versie van gewoon fout.
Omdat de antwoorden zo ondoorzichtig bleven, stelden Leefbaar en Gouda Vitaal voor om de accountant een onafhankelijk feitenonderzoek te laten doen naar de berekening van de heffingspercentages en de aansluiting tussen begroting en realisatie, en om de rekenkamer te laten bekijken hoe dit proces jarenlang zo mis kon lopen – juist om herhaling te voorkomen. Het VVD-raadslid sloot daarop aan en sprak uit dat hij na twaalf jaar raadslidmaatschap nog steeds verbaasd is over het gemak waarmee de meerderheid de zaak nu wil afronden. “We maken nu eenmaal fouten en daar leren we van,” klonk het bij een aantal raadsleden. En de vertegenwoordiger van Gouda Positief vroeg zelfs: “Mogen we er nu op vertrouwen dat het allemaal klopt?” Alsof een inzittende van een lekkende boot aan de schipper vraagt of de boot toch wel blijft drijven. Een vraag die uit wanhoop gesteld moet zijn.
Maar juist de gemeenteraad heeft de wettelijk controlerende taak om zelf vast te stellen of het klopt. Niet te vragen of het klopt. Niet te hopen dat het klopt, maar zelf vaststellen.
Het is spijtig dat niet is besloten om dit verder uit te laten zoeken. Maar de meerderheid hoopt dat het vanzelf goed komt.
Complimenten aan Paul Ruijgrok van de VVD die dit heeft gesignaleerd. Dit lek is dankzij zijn alertheid boven water gekomen. Maar de financiële huishouding van de gemeente Gouda blijft voorlopig nog wel het beeld oproepen van een roeiboot met gaten.
Gouda Vitaal, Peter van der Zwan